انفجار ذهن

دکتر رسول جلیلی که از اعضای شورایعالی فضای مجازی کشور هستند، اخیرا مطالبی را در خصوص بایدها و نبایدهای وضعیت فضای مجازی کشور ارائه داده اند که به لحاظ اهمیت مطلب درج گردیده است.

بیش از هشت سال از تاسیس شورایعالی فضای مجازی کشور می گذرد، نیاز معلوم است، اولویتها ابلاغ شده است، بودجه سالانه در مقیاس خوبی در خدمت بوده است، لیکن خروجی ناکافی و در مواردی واگرا است. چرا؟ در این نوشتار به برخی کاستی های موجود در فضای مجازی کشور پرداخته و از آنجا که با ترکیب فعلی شورایعالی و بویژه رییس محترم شورا که مسئول امهات کاستی های کنونی فضای مجازی کشور هستند، موضوع را با عزیزان منتخب مجلس یازدهم در میان گذاشته و از ایشان می‌خواهم که با فوریت به داد فضای مجازی کشور برسند.

فروش اینترنتی و کسب و کارهای مبتنی بر فناوری های نوین در ایران بیش از ده سال قدمت دارد اما در دو سال اخیر وبگاه‌های مختلفی با کاربردهای عمومی برای خدمات‌دهی به مشتریان راه‌اندازی شده‌اند. برای مثال اگر فردی به دنبال خرید خانه باشد، قبل از مراجعه به یک بنگاه معاملاتی به وبگاه دیوار، فایل مسکن و امثالهم مراجعه می‌کند. 

 30 هزار آگهي كه بر روي وبگاه قرار می‌گیرد اگر تنها ده درصد از اين آگهی‌ها نياز به تمديد داشته باشد و با روش نردبان نياز به 3 هزار تومان هزينه داشته باشند درآمد روزانه اين وبگاه را می‌توان بين 200 تا 300 هزار تومان تخمين زد.

 در حال حاضر هرگونه آگهی در حوزه خدمات، خدمات مختلف مشتریان و... را می‌توان بر روی این وبگاه‌های اینترنتی یافت. درحالی‌که  تمام آگهی‌های این وبگاه‌ها رایگان است و مخاطبان این وبگاه‌ها می‌توانند با آپلود کرد آگهی خود و تکمیل اطلاعات آگهی مورد نظر را بر روی وبگاه منتشر کنند. 

 در وبگاه‌هایی مانند شیپور و دیوار تنها دو آگهی است که نیاز به پرداخت هزینه دارد. آگهی‌دهندگان فقط برای آگهی‌های فوری و آگهی استخدام باید هزینه پرداخت کنند؛ اما تعداد این دو آگهی به‌اندازه‌ای نیست که بتواند این دو وبگاه را به‌عنوان یک کسب‌وکار موفق معرفی کند درنتیجه باید بررسی کرد که این وبگاه‌ها از چه طریقی درآمدزایی واقعی می‌کنند. 

 شاید بزرگ‌ترین برنامه دارندگان وبگاه دیوار، شیپور، ایسام و... فکر کردن به آینده‌ای باشد که از طریق سرمایه اجتماعی به‌دست‌آمده حاصل می‌شود؛ اما بر اساس اعلام صاحبان دیوار و شیپور این دو وبگاه درآمد خاصی نداشته و بیشتر بر روی سرمایه‌های اجتماعی خود تمرکز می‌کنند. 

دکتر حجت اله عباسی

ممبر های تلگرامی سرمایه اجتماعی کانال ها و گروهها در پیام رسان تلگرام هستند.  چند ماهی است حرکتی سازمان یافته برای خاموشی چراغ پیام رسان تلگرام در کشور براه افتاده است تا از این رهگذر کوچ ناخواسته بیش از 40 میلیون شهروند به پیام رسان های داخلی هموار شود.
در دو هفته اخیر شاهد توقف فعالیت پاره ای از کانال ها و گروههای تلگرامی هستیم که از قضا  تعدادی از آنها ممبر های قابل توجه دارند. جذب ممبر و نگهداری آن کار پر زحمتی است. ماهها باید با تولید و انتشار محتوا زحمت و چشم انتظاری کشید تا اعضای کانال ها و گروهها نفر به نفر جذب شوند.
کانال ها و گروههای تلگرامی، رسانه هستند و ممبرها سرمایه اجتماعی آنها محسوب می شوند. تعطیلی یک باره این اندک کانال ها و گروهها به مانند چوب حراج زدن به سرمایه اجتماعی است. بویژه اینکه بدون هیچ توضیح قانع کننده یکباره به این سرمایه اجتماعی بی حرمتی می شود. مثل این می ماند که در جایی جمع کثیری در حال استفاده از تلویزیون هستند و یک نفر از راه برسد و بدون توجه به خواست حاضران، تلویزیون را خاموش کند.
در رسانه های جریان اصلی مانند رادیو و تلویزیون، برآورد تعداد مخاطبان مبنایی برای درجه بندی رسانه تلقی می شود و امروزه موسسات پژوهشی شناخته شده بین المللی مشغول انجام این مهم هستند. رده بندی رسانه ها مبین میزان محبوبیت آنها بین شهروندان و مبنایی برای توزیع آگهی های تجاری صاحبان صنایع است. در پیام رسان ها نیز میزان ممبرها و یا ساب اسکرایبرها مبین محبوبیت گروه یا کانال و البته انجام فعالیت های کسب و کار است.
از این رو در آوردگاه رسانه ها، تکلیف انتخاب نوع پیام رسان(داخلی یا خارجی) را کاربران تعیین می کنند. عصر استیلای بلامنازع رسانه های یک سویه در حال سپری شدن است و حتی این نوع رسانه ها نیز در حال حاضر دنبال انطباق با خواست و نیاز مخاطبان و مشارکت دو سویه آنها در تولید و انتشار محتوی  هستند. پدیده تلویزیون OTT (Over-The-Top) نیز در چنین راستایی و  ده سالی است در پاره ای از کشورهای اروپایی رواج دارد.
فضای رسانه ها الزاما باید رقابتی باشد. کنار کشیدن یک رسانه تلگرامی از عرصه عمومی و از دست دادن ممبرها، پذیرش نوعی شکست و مرگ تدریجی است و جبران آن چندان سهل نخواهد بود. حضور در رسانه های بین المللی بر ترک آنها رجحان دارد. فعالیت توام در پیام رسان داخلی و خارجی ارجح است. البته تکلیف انتخاب نوع پیام رسان های داخلی یا خارجی را شهروندان هر کشور تعیین می کنند و این عرصه چندان روی خوش به مصوبه، دستورالعمل و بخشنامه نشان نمی دهد.

مطلب مرتبط: دستور مسدودسازی «تلگرام» صادر شد

سرمایه اجتماعی: نقدینگی داغ

نویسنده : محمد رضا شعبانعلی

سرمایه اجتماعی را به عنوان «منافع و دستاوردهای فردی یا جمعی» ناشی از همکاری و تعامل میان افراد و گروهها تعریف میکنند. شاید تعاریف متعدد باشد، اما خلاصه ی عمده تعریف ها در این حوزه، آن است که: «شبکه های اجتماعی، ارزش افزوده ایجاد میکنند». در میان منابع تولید و ارزش آفرینی، علاوه بر ابزارها، تکنولوژی، مدارک تحصیلی و دوره های آموزشی، باید جایگاهی نیز برای «حلقه های ارتباطی» در نظر گرفت.