انفجار ذهن

دکتر مقصود فراستخواه (جامعه‌شناس) یک پیمایش آزمایشی را در سطح ملی دربارۀ خلقیات اجتماعی ایرانیان به شکل الکترونیکی با کمک تعدادی از اعضای هئیت علمی دانشگاه های سراسر کشور انجام داده است و یکی از سؤالات آن پیمایش این بود:

اگر روحیات و خلقیات ایرانی بحث انگیز است، بیشتر به کدام مؤلفه‌ها از خلقیات ایرانی مربوط می‌شود؟
نتایج برحسب رتبه،به شرح زیر است:
بالاترین جوابی که در بحث انگیز بودن خلقیات ایرانی داده بودند، «ضعف فرهنگ کار جمعی و فعالیت مشترک گروهی» بود.
در رتبه بعد «انتقاد پذیری» را بحث‌انگیز دیدند. این که ایرانیان از انتقاد آزرده و ناراحت می‌شوند و وقتی کسی از آن ها انتقاد کند، به دل می‌گیرند.
در رتبۀ سوّم به رودربایستی زیاد، تعریف و تمجید در حضور یکدیگر و قضاوت‌های منفی در غیاب یکدیگر اشاره کردند. گفتند، تعارف ایرانیان در حد واقعیت و رفتارشان نیست.
در رتبۀ چهارم گفتند، ایرانیان معمولا ً پنهان‌کاری می‌کنند و غالباً شفاف نیستند.
در رتبۀ پنجم گفتند، ایرانی‌ها خودمدارند؛ بیشتر خواسته‌های خود را مبنا قرار می‌دهند. بیش از این که به خواسته‌های جمعی و گروه و منافع عمومی فکر کنند، می‌خواهند خود را نجات دهند.
در رتبۀ ششم معتقد بودند، احساسات در ایران بیشتر بر خردورزی چیره می‌شود.
در رتبۀ هفتم گفتند، «دروغ» بین ایرانیان رواج دارد.
سرانجام معتقد بودند ایرانی‌ها به سختی می‌توانند گفت‌و‌گو و توافق پایداری انجام دهند.
منبع : کتاب ما ایرانیان، صفحۀ ۲۰، نشر نی

در خبرها آمده بود که در روزهای پایانی آذر ماه دکتر سید محمد امین آقامیری دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی با حضور در بیت آیت الله العظمی جوادی آملی با معظم له دیدار و گفتگو کردند. آیت الله العظمی جوادی آملی ضمن تقدیر از خدمات صورت گرفته، اظهاراتی را بیان داشتند که در باب تبیین فضای مجازی در خور توجه است. در اینجا به فرازهایی از این بیانات اشاره شده است.

در همان اوائل که فضای مجازی مطرح شد، ما گفتیم که این فضا، فضای حقیقی است و نه فضای مجازی! در فضایی که اندیشه ردّ و بدل میشود، در فضایی که شما می توانید خواسته های خود را مطرح کنید و خواسته های دیگران را پاسخ دهید، این فضا، فضای حقیقی است.
دین به ما می گوید هر کاری که انجام می دهید، این گونه حساب کنید که این کار درمعرض دید میلیارد ها انسان است، کاری انجام دهید و به گونه ای انجام دهید که اگر دیگری بفهمد، خجل نشوید! اگر کار و عملی، زیر میزی و رو میزی است که اگر مردم بفهمند، خجل می شوید، نباید آن کار را انجام دهید!
اگر بیراهه نرویم و راه کسی را نبندیم، این بهترین درس اخلاق است، اخلاق گفتنی نیست، اخلاق به سخنرانی و موعظه نیست، اخلاق، خلقت اوصاف است، انسان باید ساختار درونی خود را به گونه ای درست کند که نه بیراهه برود و نه راه کسی را ببندد.
اصل دوم این است که بدانیم «وزر» یعنی سنگینی و «وزیر» یعنی کسی که بار سنگین مملکت را بر می دارد؛ باید کاری انجام داد که باری از دوش خود و دیگران برداشته شود و نگذاشت که مردم زیر بار مشکلات، خم شوند، لذا انبیای الهی از خداوند، «وزیر» طلب می کردند، حضرت موسی می فرماید خدایا ﴿وَاجْعَلْ لِي وَزِيرًا مِنْ أَهْلِي هَارُونَ أَخِي اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي﴾، یعنی وزیری برای من انتخاب کن که پشتیبان من باشد که هم بار من را سبک کند و هم بار مملکت را! کسی که نداند یا نتواند بار ممللکت را بردارد، «وزیر» نیست خودش «وزر» است! کار و فعالیت شما هم باید وزیرگونه باشد و باری از روی دوش مردم بردارد، اینکه هم فضای_مجازی بسته شود و هم فیلتر شکن فروخته شود، این با اخلاق سازگار نیست.
ایرانی ها بزرگ اند و بزرگ زاده، ایران هم تاریخ دارد و هم جغرافیا، در هر کجای ایران قدم بگذارید، آثار باستانی فراوانی وجود دارد؛ اسلام هم که آمد، بزرگ بودیم، بزرگوارتر شدیم، لذا همه تلاش باید این باشد که سطح زندگی مردم، در شأن آنها باشد.
حدیث شریفی که می فرماید: «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه»هر چند جمله خبری هست اما به داعی انشاء القاء شده است، نمی خواهد خبر بدهد که اسلام بالا می برد، بلکه می خواهد بگوید به گونه ای مسلمان باش که مردم از اسلام شما بهره ببرند و بالا روند؛ لذا ما باید هم ابتکار و نوآوری داشته باشیم وهم در بهره­برداری از این صنایع و نوآوری ها، کاری کنیم که دیگران غبطه بخورند و آبروی کشور با همین پیشرفت ها، ثابت می شود.
دیدار دبیر شورای‌عالی فضای مجازی با حضرت استاد تاریخ: 28 آذر 1402