چالش های رادیو و تلویزیون خصوصی(4): رسانه ایرانی، رسانهای فراگیر و چندصدایی است.
توسعه فضای سایبر، شکلگیری شبکه های اجتماعی و رسانههای جدید، گسترش فناوریها و بروز دگرگونی های گوناگون منبعث از روند پیشرفت داخلی و خارجی، سوگیریها و راهبردهای فعالیت سازمانهای رسانهای را در داخل و خارج از کشور متحول کرده است.
با بررسی فرآیندهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی و نقش و تاثیر رسانههای داخلی و خارجی در گستره اجتماعی کشور بیشک یکی از پردغدغهترین محیطهای چالش برانگیز کشور نگاهی آینده نگارانه به رسانه هاست. در این فضا هزاران سئوال بی پاسخ نهفته است. سوالات استراتژیکی که دورنگاه آینده کشور را تحت تاثیر پاسخهای خود قرار میدهد. سیستم بیمارگونه رسانهای کشورکه با تاسف باید گفت نه در حوزه برنامهریزی و اجرا و نه در حوزه قانونگذاری، آینده در پی را نمیتوان در آن دید، بیشک یکی از درگاههای اصلی فرصت در صورت داشتن نگاه عالمانه و تهدید در صورت پی رفت شرایط موجود است. مهمترین چالش پیش رو در حوزه رسانهای کشور نداشتن پارادیم یا پیش رفتارهای تفکری و عالمانه است. این نقیصه باعث میشود کشور با عدم وجود چشم اندازی روشن برای فضای رسانهای رو به رو باشد. نبود دور نگاه، آینده نگاری و آیندهپژوهی را از رسانه های کشور خواهد گرفت و محیط عمل را وارد حرکات دفعی و اقتضایی خواهد کرد. وجود نظریههای پر رنگ تحمیلی خصوصا نظریه های اقتدارگرا که مصلحت طلبی و شخصی نگری و سلیقه باوری را وارد فضای رسانهای کشور کرده است این محیط را تحقیقاً زمینگیر و از خاصیت پویش خود انداخته است. با روندپژوهی ساده در محیط رسانهای کشور میتوان به چند نکته بارز دست یافت که این مولفهها ضمن ایجاد فرصت هایی، تهدیدات عدیدهای را هم در خود دارند:
الف) پیشرفت رسانههای صوتی و تصویری و مکتوب به مدد رشادتها و پایمردیهای اصحاب رسانه (رشد و تعدد رسانه ها)
ب) گسترش و پیش آهنگی علوم و فنون رسانهای در حوزه های فکری و اندیشگی
ج) طراحی سازوکارهای عملیاتی ابداعی برای مقابله با مشکلات عدیده رسانهای
د) مقابله با ساز و کارهای تهاجمی متعدد رسانهای علیه جمهوری اسلامی
و موارد بسیار دیگر که از فضای رسانهای کشور موقعیتی بی بدیل در خلق و ثبت تجربه بهجا گذاشته است. در مقابل بسیاری مولفه ها که چالش های فراوانی را پیش روی ما ترسیم میکند به عنوان نقاط تهدید و نقصانهایی است که باید در فضای رسانههای داخل کشور و بین الملل چاره اندیشی شوند.
الف: نداشتن طرح توسعه فراگیر برای رسانهها و توانمندسازی آنها برای توسعه داخلی و بین المللی و نبود پلان جامع رسانهای کشور.
ب: مشکلات قانونی که موجبات قبض رسانه ای را پدید آورده اند خصوصا مشکل قانون اساسی در انحصار پخش رادیو و تلویزیونی
ج: نداشتن مدل های رسانه ای متناسب با نظریه های بومی
د: رشد روز افزون فرآیندهای تکنولوژیک و عدم بهره مندی کشور از این تکنولوژی ها
هـ: عدم هماهنگی داخلی زیرساختها و سازمان ها، ارگان ها و نهادها و حتی اشخاص متنفذ و موثر
بسیاری از پیش داشتهها و پیش فرضهایی که در این مکتوبه به طور خلاصه اشاره شد، رسانه ها را در کشور تبدیل به نقاط چالشی کرده است که اگر توان کشور را به طور جدی به آنها معطوف نکنیم از توانمندی آنها نمی توانیم برای «الف: انسجام ملی»و«ب: رهیافتهای توسعه ارتباط بین المللی» بهره گیریم.
رسانهها در دنیای امروزین با عبور از مجراها و نظرگاههای «رسانه دولت، رسانه ملت، رسانه مردم، امروز تبدیل به رسانه قدرت شدهاند.» رسانهها، علاوه بر وجوه ماهیتی - فرهنگی که دارند، فراگردی ابزاری را هم برای دستیابی به قدرت به طور ممزوج با تمام داشتههای دیگر درخود تعریف کردهاند. امروزه یکی از تهدیدات سه گانه برای جمهوری اسلامی با این قبض رسانهای عبور تکنولوژی از سدهای خودساخته رسانه ای کشور است.
دنیای امروز تکنولوژیهای رسانهای بدون هیچ تعللی در جهت شکسته شدن انحصار پخش در دنیا به سمت عصر رسانه ای بی سرزمین - فراتر از مرزهای فرهنگی- حرکت می کند. با ورود تکنولوژی های ارتباطی به گسترش رسانههای فردی در آینده نزدیک، هر شخص مخاطب خود یک رسانه پویا و وسیع در دایره ارتباط ماهوارهای جهانی خواهد بود. بهگونه ای که آدمها با کامپیوتر شخصی خود در منزل و یا حتی در حرکت، هر پیام یا صوت و تصویری که بخواهد از ماهواره و بخش فردی خود برای مخاطبان دیگر پخش میکنند.
به عنوان نمونه شبکه تلویزیونی فرامرزی«جِم» درصدد راهاندازی شبکهای است که مخاطبان فارسی زبان با نرم افزارهای تصویری غیرحرفهای و در دسترس، به گفتگوی دائمی و دادوستد تصویری با آن بپردازند. «Gem Social» البته پیش طرح این موضوع بسیار فراگیرتر از یک شبکه تعاملی ساده خواهد بود و در آینده در سایر گروه های رسانهای رقیب، تکرار خواهد شد.
در چنین شرایطی ، به نظر میرسد یکی از اصلی ترین چالشهای موجود برای جمهوری اسلامی در آینده ی نزدیک شکسته شدن انحصار پخش رادیو و تلویزیونی است. راه اندازی رادیو – تلویزیونهای خصوصی با توانمندیهای بسیار قدرتمند، با توان نیروهای فرهیخته کشور میتواند به توسعه اندیشه ایرانی ـ اسلامی کمک شایانی کرده و به صدور انقلاب فرهنگی ما یاری شایسته رساند.
در این خصوص از شبکه انسانی توانمند و متعهد ایرانی خارج از کشور هم میتوان بهره گرفت. اما داشتن انگاره رسانهای، پارادایم و نظریه رسانهای، الگوی متناسب با این مقدمات و طرح کلی، شعارهای رسانهای متناسب و ترسیم چرخه رسانهای جمهوری اسلامی از ضرورت های بی بدیلی است که قبل از هر غافلگیری باید در کشور به عنوان یک امر فوری در سرفصلهای کلی راهبردها به آن توجه کرد.
به همین منظور به طور اجمالی پیش طرحی برای آغاز و بسط فکری اندیشمندان به محققین، مدیران و اهالی رسانه ارایه میشود:
چشم انداز:
رسانه ایرانی، رسانهای فراگیر و چندصدا است، با قدرت اثرگذاری ملی، منطقهای و بینالمللی که در آن اصحاب رسانه با امنیت حرفهای و معیشتی، تعهد و خلاقیت، جلوهای از معرفت بخشی، آگاه سازی و اطلاعرسانی را در جامعه ایرانی، جهان اسلام و حوزه فرهنگ انسانی به نمایش میگذارند.
رسانههای ایرانی با پرهیز از محدودکردن دامنه دوستان انقلاب و با توجه به منافع ملی کشور، از همه نیروهای انقلاب، جهادگران و وفاداران نظام بویژه نسل جوان، برای تولید محتوای متناسب با فرهنگ اسلامی- ایرانی و نیز فرهنگ های بومی این سرزمین استفاده خواهند کرد و همواره مدافع دانش، سرمایه، توان و انگیزه ایرانیان است. نقد درون و حقایق پیرامون به منظور پیشرفت پایدار در اندیشه رسانه ایرانی جای دارد.
دست اندرکاران این رسانهها، در فضای روبه رشد کشور، بایستی احساس امنیت کرده و با تعهد و خلاقیت خود، نگاه شهروندان را از رسانههای فرامرزی به صفحات و برنامه های رسانه های داخلی معطوف کنند.
شعار:
بازگرداندن رسانههای ایرانی به اوج نوآوری و اعتمادسازی.
دنیا، مخاطب رسانههای ما
شنیدن صدای منتقدین، در رسانههای ما
وظیفه رسانه، پرسیدن و پخش جواب هاست
رسانههای ایرانی، قدرت چانهزنی نوین ایران خواهند شد.
رسانه ایرانی، ترکیبی از اخلاق، استقلال حرفهای، پیشرفت و نوآوری.
برنامهها:
الف) تقویت رسانههای ملی و داخلی
- رشد و توسعه رسانهها (دیداری، شنیداری و مکتوب) با عنایت به گفتمان چندصدایی داخلی و احترام به خرده فرهنگها در جهت اعتلای منافع ملی و ارزشهای دینی (راه اندازی رسانه های خصوصی، داخلی – خارجی)
- حمایت از رسانههای پر مخاطب و فراگیر
- حمایت از رسانههای تخصصی و علمی
- حمایت از رسانههای محلی و منطقهای
- حمایت از پخش و انتشار رسانه بینالمللی ایرانی (در گستره حوزه تمدن ایرانی، منطقه ای، حوزه فرهنگ انسانی) با امکان پخش به زبانهای مختلف (نشریات، خبرگزاری ها ...)
- تقویت و گسترش رسانه هایی برای ترویج فرهنگ ایرانی و سبک زندگی ایرانی – اسلامی در کشورهای مختلف به شکل خصوصی
ب) ایجاد سازوکارهای قانونی و حمایت از تاسیس شبکه های رادیویی- تلویزیونی خصوصی تحت نظارت صداوسیما با عنایت به اصل 44 قانون اساسی.
ج)دفاع از حقوق صنفی فعالان رسانه و تامین امنیت شاغلین در رسانههای داخلی.
د) تکیه بر توان قدرت افزایی رسانهها در دیپلماسی عمومی (دیپلماسی رسانهای)
هـ) گسترش مبادلات فرهنگی و رسانهای میان کشورهای اسلامی و منطقه آسیای جنوب غربی.
و) تلاش برای ایجاد بستر امن ارتباطاتی در کشور برای استفاده از تکنولوژیهای روز رسانه های تعاملی.
ز) تلاش برای خودکفایی و ایجاد توانمندی در صادرات تجهیزات نوین رسانهای و ارتباطی به منطقه و جهان.
- تلاش برای دستیابی به تکنولوژی ماهواره ای ملی برای پخش برنامه های صداوسیما
- گسترش رادیو های محله ای، شهری، منطقه ای و رادیوهای تخصصی (مانند رادیو دانشگاهی) با اداره خود مناطق با هدف پیشرفت کشور و احیاء فرهنگ های ماندگار محلی.
ح) توسعه فضای سایبر و حمایت از راه اندازی رسانه های اینترنتی (رادیو، تلویزیون و سایت های چند رسانهای جامع اینترنتی) برای تبیین فرهنگ ایرانی – اسلامی.
ت) توجه به اقتصاد رسانه در شکل گیری استقلال، شکوفایی و ماندگاری رسانه های ایرانی.
ی) تربیت نیروهای متخصص و متعهد در حوزه ارتباطات، رسانه و روزنامه نگاری و ابداع دانش های موثر و کاربردی بین رشتهای
