دکتر حسن خجسته باقر زاده استاد محترم علوم ارتباطات در صفحه اینترنتی خود مطلب زیر را در خصوص آینده پژوهی رسانه قرار داده و از علاقه مندان برای تکمیل موضوعات دعوت کرده است: بنده نیز مختصر مطالبی را پیشنهاد و طرح موضوع کرده ام که در ادامه می خوانید...

  سلام دوستان

 آینده پژوهی رشته جدید علمی و دانشگاهی است که درصدد است از طرق گوناگون آینده محتمل یا آینده های محتمل پیش رو را نشان دهد. یکی از حوزه های بسیار مهم آینده پژوهی مربوط به رسانه و سپهر ارتباطی است، تحول سریع این محیط از یک طرف و نقش فوق العاده آن از طرف دیگر علت اصلی می باشد. نتیجه آینده پژوهی آمریکا در این حوزه بسیار جالب و البته مهم است. آن ها در آینده سپهر رسانه ای دو جنگ بزرگ دیده اند با توضیح مختصری که در این جا آورده ام. انشاءالله اگر فرصتی شد و دوستان به تکمیل و تفسیر آن و مصداق های عینی که موجود است کمک کنند، به صورت مقاله در اختیار علاقمندان قرار خواهم داد:

جنگ هاي آينده رسانه اي از منظر آمریکا

 1- جنگ روايت ها

 الف:جنگ هاي آينده براي پيروزي در ميان روايت ها رخ خواهد داد.

 ب: اطلاعات يك سلاح راهبردي و سياسي است

 ج: جنگ روايت ها بايد حاوي درك صحيح از دشمن و تأثيرگزار بر ادراك پيرامون باشد.

 د: در پايان روز واقعيت هاي رسانه اي مهمتر از آن چيزي است كه واقع شده است.

 2- جنگ ايده ها

 الف: هيچ كس نبايد گمان كند دنياي غرب به زودي بر اسلامگرايان پيروز مي شود.

 ب: پيروزي كامل در گرو پيروزي نظامي نيست.

 ج: برطرف كردن مشكلات سياسي و اقتصادي مفيد است ولي كافي نيست.

 د: آن چه مهم است پيروزي در جنگ ايده هاست كه بخش اعظم آن بايد از جهان اسلام اخذ شود. البته درباره اخذ ایده از دنیای اسلام، برژینسکی که یکی از استراتژیست های معروف و در یک دوره مشاور امنیت ملی جیمی کارتر بوده، در کتاب اواخر دهه 90 میلادی خود، همین پیشنهاد را به دولت آمریکا کرده تا بتواند در قرن جدید کماکان قدرت برتر جهان باشد.

********

سلام دکتر. آنچه مسلم است و امروزه شاهد آن هستیم اینکه  به کمک فناوری، مدیریت پیام در دست اربابان رسانه قرار گرفته و شاهد جنگ سرد رسانه ای هستیم که از قضا بازار گرمی هم دارد.  

در جنگ نظامی آمریکا با عراق هم شاهد بودیم که در ابتدا شبکه تلویزیونی سی.ان.ان  بغداد را فتح کرد و سپس لشگر نظامی آمریکا. و یا در انفجار نیروگاه اتمی ژاپن که در اثر زمین لرزه در اعماق دریا اتفاق افتاده بود، تصاویری که از تلویزیون ان.اچ.کی  پخش شد با انتخاب زاویه خاص و تصویربرداری حرفه ای،  به جهانیان طوری اطلاع رسانی کردند که گویی نیروگاه هیچ آسیبی ندیده و هیچ تهدیدی هم از این ناحیه وجود ندارد. از این دست مثال ها در دنیای رسانه بسیار وجود دارد. هم اکنون شنیدم که هواپیمای «اِسکن ایگول» آمریکائیها در آب های سرزمینی کشورمان شکار شده است.  این در حالی است که خود آمریکائیها اعلام کرده اند از تعداد هواپیماهای آنان کم نشده است! این قبیل اعلامیه ها نشان از یک جنگ روانی(و یا جنگ اطلاعاتی) و تخریب افکار عمومی دارد.  لذا ملاحظه می شود که در الگوهای جدید رفتار رسانه، «دنیای روایت و رسانه بر جهان واقعیت» پیشی گرفته است. فکر می کنم آقای پُستمن هم در کتاب تکنوپولی از عبارت مدیاتریکس  استفاده کرده بود. و این کنترل بر افکار و حتی هدایت افکار عمومی جوامع به کمک رسانه ها تاکنون ادامه داشته است و این اشاره به نقش تخديركنندگي  تلویزیون در عالم مدرن است كه با اهداف و  كاركردهای خاص گردانندگان آن مرتبط است.  البته همگی با شعار «بی طرفی» نیز انجام می شود. البته بنده معتقدم رسانه نمیتواند که بی طرف نباشد، در دنیا هم همینطور است لیکن رسانه بایستی «بی طرف جلوه نماید» و یا طرفداری غیر منطقی نداشته باشد.

بی جهت نیست که عده ای امروزه معتقدند که « نبرد در عرصه رسانه مقدمه نبرد در عرصه سرزمینی است».  

مطلب مهم دیگر اینکه فناوری های نوین در عرصه ارتباطات نیز موجب تحول بوده اند، طوری که موجب شده است تا مفهوم «رسانه در همه جا» عینیت یابد. با این حساب به مدّد  ارتباطات نوین مفهوم رسانه یکسویه در حال کم رنگ شدن و شاهد بروز رسانه اجتماعی هستیم. این اشاره را گفتم تا به این نکته مهم توجه شود که در این هنگامه مفهوم «دیگری» هویت و  متولد می شود. در سپهر ارتباطی و رسانه ای نوین از دیگری گریزی نیست. در سپهر ارتباطی نوین انسان به وسعت اندیشه اش آزاد است و نیاز به «آزادی بیان» بدلیل ساختار بی حد و مرز و بی مرکز بودن برای انسان تامین می شود. در این فضا حرمت نهادن به تنوع و تفاوت، به معنای احترام گذاردن به دیگری یک اصل است.

همانطور که شما هم اشاره کرده اید: اطلاعات يك سلاح راهبردي و سياسي است. بی شک اینطور است. در جنگ اطلاعاتی، مهمترین تسلیحات آن خودِ تکنولوژی اطلاعاتی است، لذا توانایی تسلط یافتن بر اطلاعات در جامعه تقریبا به طور کامل به برخورداری از انفورماتیک متناسب بستگی دارد. توانایی یک کشور در زمینه « برنامه ریزی جریان اطلاعات» امروزه از مسائل انفورماتیک آن جدا نیست. بالطبع در رسانه نیز چنین است. تخمین زده می شود تا سال 2013 هر یازده ساعت یکبار، اطلاعات دو برابر شود. به این سرعت تغییر، افزایش رقابت و تغییر سلیقه و ذائقه «مخاطب رسانه» نیز باید اضافه شود. بنابراین در صورت عدم مدیریت درست، از دست دادن یک مخاطب(مشتری) به قدری سریع اتفاق می افتد که می توان آن را به کلیک کردن بر موشواره  کامپیوتر تشبیه کرد. به نظر موضوع «آینده بینی رسانه» بایستی با عنایت به برخی اصول و واقع بینی محیطی و عوامل موثر بر موضوع رسانه دیده شود. با عرض پوزش. موفق باشید.